Düğmeli Taş Ev Nedir?
Düğmeli taş ev, taş duvarların arasına yatay olarak yerleştirilen ahşap hatıllar sayesinde sağlam ve esnek bir yapı elde edilen geleneksel bir yapı tipidir. Hatıllar taş yüzeylerden dışarıda düğme görünümü verdiği için bu adla anılır.
🧱 Temel Yapısal Özellikler
1. Hatıl (Yatay çalışan ahşap elemanlar)
Hatıllar taş duvarları birbirine kilitleyerek yatay bütünlük sağlar. Bu elemanlar genellikle sedir ya da ardıç gibi dayanıklı ağaçtan hazırlanır.
2. Peştivan (Dikey kilitleyiciler)
Hatılların uç kısımlarının taş duvara terapeutik biçimde “kertilmesi” ile duvara dik bağlanan elemanlardır; yapının köşe ve bağlantı noktalarını güçlendirir.
3. Gabır (Üst bağlantılar)
Hatılların üzerinde çalışan bağlantı elemanlarına yörede gabır denir. Bölgesel isim farklılıklarına dikkat etmek gerekir; işlev aynıdır.
4. Taş Duvar Kalınlığı
Geleneksel düğmeli evlerde duvar kalınlıkları genellikle 60–80 cm aralığındadır. Bu kalınlık hem taşıyıcı performans hem de doğal yalıtım sağlar.
🌡️ İç Sıva ve İklimlendirme
İç duvarlar çoğunlukla killi toprak, kırmızı toprak, saman ve kireç karışımı ile sıvanır. Bu birleşim nefes alan bir yüzey sağlar; yazın serin, kışın ise sıcak tutar.
🪵 Ahşap Seçimi ve Ölçüleri
Hatıllar için sedir tercih edilir: böceklere dayanıklı, uzun ömürlü ve esnektir. Tipik hatıl kesitleri 6–12 cm civarındadır (ör. 6×8, 8×10, 8×12 cm).
🏠 Yaşam Alanı Düzeni ve Geleneksel Unsurlar
Alt katlar genelde ardiye, hayvan barınağı veya depo olarak kullanılırken, üst katlar yaşam alanıdır. Her mutfakta geleneksel olarak goraj adı verilen taş ocak bulunur. Yatak odalarında ise gusulhane adı verilen yıkanma bölümleri yer alır.
🔧 Çatı, Kiremit ve Yerel Terimler
Çatı iskeleti tamamen ahşaptır; üzeri oluk kiremiti ile kaplanır. Bölgesel terimler yaygındır: borata (giriş kapısı), şanis/şanisir (öndeki ahşap çıkıntı), develik (alt kat depo/ahır).
🌿 Avantajları
- Yüksek deprem dayanımı (ahşap–taş kompozit sistem)
- Doğal yalıtım, enerji tasarrufu
- Uzun ömür ve düşük bakım
- Estetik ve bölgesel kültürel değer
🌍 Modern Uygulamalar ve Referanslar
Günümüzde bu geleneksel teknikler modern mühendislik ile birleştirilip çağdaş projelere entegre ediliyor. Örnek projelerimiz için bakabilirsiniz: Manavgat taşı ile yapılan doğal taş ev örnekleri.
📸 Sosyal Medya ve Projeler
Yapım süreci ve güncel projelerimiz için Instagram hesabımızı takip edin: @dogaltasevler
❓ Sık Sorulan Sorular
Soru: Düğmeli taş evler neden dayanıklıdır?
Cevap: Taş duvarlarla entegre edilen ahşap hatıllar yapıya esneklik kazandırır; deprem enerjisini yayarak dayanıklılığı artırır.
Soru: Bu yapı tipi sadece Akseki’de mi bulunur?
Cevap: En yaygın örnekler Akseki–İbradı bölgesinde olsa da benzer teknikler Anadolu’nun farklı yörelerinde de görülmüştür.
Soru: Modern yaşam için uygundur mu?
Cevap: Evet. Geleneksel teknikler modern yalıtım ve mühendislikle birleştirilip günümüz standartlarına uygun hale getirilebilir.
Soru: Hangi taşlar tercih edilir?
Cevap: Yöresel taşlar tercih edilir; Manavgat taşı gibi kalker türleri hem estetik hem dayanıklıdır.
